مدل‌سازی اثرات احتمالی لایروبی کانال خزینی بر زمان تجدیدپذیری آب در خلیج گرگان، جنوب شرق دریای کاسپی

زمینه و هدف: زمان تجدیدپذیری آب از شاخص­های مهم جهت برآورد میزان سلامتی بوم­سازگان­های دریایی محسوب می­گردد. کانال خزینی دومین راه ارتباطی خلیج گرگان با دریای کاسپی بوده است که در سال­های اخیر با کاهش سطح تراز آب دریا و رژیم رسوب­گذاری مسدود گردیده است. در این پژوهش جهت مدل­سازی اثرات احتمالی لایروبی کانال خزینی بر زمان تجدیدپذیری آب در خلیج گرگان نسبت به اجرای به ­هنگام دو ماژول هیدرودینامیکی و انتقال-پخش مدل دو بعدی مایک21 اف­ام اقدام گردیده است. روش بررسی: مدل­سازی­ها بر روی دو شبکه بی­ساختار مثلثی، تحت دو شرایط مرزی باز مختلف و با در نظر گرفتن تنش باد، نوسان آب در دهانه آشورآده-بندرترکمن و کانال خزینی، ورودی رودخانه­ها، بارش و تبخیر در طی دوره شاخص اجرا گردید. به­منظور تعیین میزان ضریب پخش در خلیج گرگان نسبت به مدل­سازی شوری با استفاده از ماژول انتقال­-پخش مدل مایک 21 اف­ام اقدام گردید. یافته­ها: نتایج مدل­سازی دو بعدی شوری نشان داد که بهترین ضرایب پخش در خلیج گرگان معادل 350 متر مربع ­بر ثانیه می­باشد. نتایج محاسبه میزان تجدیدپذیری کل آب در خلیج تحت شرایط انسداد کانال خزینی معادل 54 روز و لایروبی کانالی به عرض 170 متر معادل 41 روز بود. بحث و نتیجه­گیری: مناسب­ترین زمان برای مدل­سازی زمان تجدیدپذیری آب در خلیج گرگان، آغاز روند رو به افزایش درون سالیانه سطح آب در دریای کاسپی می­باشد. مقادیر تجدیدپذیری به رژیم هیدرودینامیک و ضریب پخش شوری در خلیج گرگان وابسته می­باشد. با توجه به الگوی پادساعت­گرد گردش عمومی آب در خلیج گرگان لایروبی کانال خزینی می­تواند زمان تجدیدپذیری کل را تا 13 روز کاهش دهد.